Portefeuillehouder

T. Walder

Rapportagedatum

22-8-2022

De gemeente Deventer heeft het landelijk Klimaatakkoord en haar eigen doelstellingen uit de omgevingsvisie vertaald in het Energieplan Deventer. Deze is nader uitgewerkt in de door de raad vastgestelde transitievisie warmte. Een belangrijk onderdeel van het Energieplan is het realiseren van 10.000 aardgasvrije woningen in 2030. Sinds 2017 wordt hier met de strategische partners in de stad (corporaties en netwerkbedrijf Enexis) invulling aan gegeven op basis van de uitvoeringsagenda FBW: Fossielvrij en Betaalbaar Wonen. Onderdeel van de Uitvoeringsagenda is het in uitvoering brengen van kansrijke projecten. Het verduurzamen van de wijk Zandweerd is hierbij aangewezen als potentieel kansrijk project omdat – naast de nieuwbouw in de Tuinen van Zandweerd – nu veel renovatieprojecten door de corporaties in uitvoering zijn en ten noorden van de wijk een duurzame warmtebron in de vorm van de RWZI aanwezig is. Het projectplan beschrijft de realisatie van de eerste fase van het ontwikkelen van Slim Warmtenet Zandweerd. Dit vormt een belangrijk onderdeel om de wijk aardgasvrij te maken. Slim Warmtenet Zandweerd heeft de potentie om 2200 woningen van het aardgas te halen. Een deel van Slim Warmtenet Zandweerd is reeds in de Tuinen van Zandweerd aangelegd. Ten gevolge van een voorwaardelijke aanbesteding juni 2021 is een onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk als potentiële warmteleverancier opgestart om tot een passende aanbieding te komen. Onderdeel daarvan is het vooraf gefaseerd in opdracht geven van deelopdrachten zodat afgesproken data met partners voor warmtelevering worden behaald. Een ander belangrijk aspect is de optimalisering van de fasering waarbij fase 1 en fase 2 tegelijk in opdracht worden gegeven aan de warmteleverancier. Momenteel vindt de realisatie plaats van de eerste warmtecentrale voor verwarming van de eerste woningen in het projectgebied.  

Raakvlakken
1. Ontwikkeling Tuinen van Zandweerd: Streven is om zoveel mogelijk woningen in dit gebied aan te sluiten op het warmtenet.  Deelname in elkaars projectorganisatie. Periodiek planningsoverleg. Zie hoofdstuk organisatie.
2. Wijkaanpak Aardgasvrij Zandweerd: De ontwikkeling van het warmtenet is een essentieel onderdeel om de wijk aardgasvrij te maken. Hiervoor is een project opgezet waarin op basis van een brede wijkaanpak dit wordt uitgevoerd. De gemeente vervult hierin een regierol. Het SWZ heeft vanwege de omvang van het project zijn eigen projectorganisatie. Deze maakt onderdeel uit van een grotere projectorganisatie. Zie voor afstemming hierin hoofdstuk organisatie.
3. Fossielvrij en Betaalbaar Wonen (programma, geen groot project): FBW is een programma gemeentebreed. Zandweerd aardgasvrij (en daarmee ook de aanleg van het SWZ) is een uitvoeringsopdracht vanuit FBW. Afstemming vindt plaats door deelname in elkaars projectorganisatie. Zie hoofdstuk organisatie.

In het raadsbesluit van 7 oktober 2020 is opgenomen dat tijdens de projectuitvoering de Raad op drie belangrijke momenten gevraagd wordt een besluit te nemen bij tussentijdse beslismomenten. Deze beslismomenten vormen belangrijke stappen in het project en maken ook onderdeel uit van de besluitvorming (zie voor verdere uitwerking van de beslispunten hoofdstuk 9):
1. Het moment waarop besloten wordt om - na realisatie van het Slim Warmtenet Zandweerd voor de nieuwbouw fase 1a - aan te vangen met het realiseren en daarmee aansluiten van het Slim Warmtenet Zandweerd op de bestaande bouw in Zandweerd Noord- fase 1b;
2. Het moment waarop met Enpuls BV afspraken zijn geconcretiseerd en tot overname door Enpuls BV van het Slim Warmtenet moet worden besloten (verwacht binnen 1-3 jaar);
3. Het moment waarbij met corporaties en particulieren afspraken zijn gemaakt over de aansluiting van hun woningen in de vervolgfasen. Dit betreft de besluitvorming voor fase 2 (verwacht tussen 1-4 jaar).

Ten gevolge van de voorwaardelijke aanbesteding is een onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk gestart wat in voorgaande kwartaalrapportages is gemotiveerd. Dit heeft tot diverse tussenbesluiten geleidt in de projectuitvoering. Onderstaand zijn de tussenbesluiten toegelicht.  

1. 31 augustus 2021 (Collegebesluit):
In het tweede kwartaal van 2021 is de fasering van het project bijgesteld en is door het college besloten de fasering te optimaliseren en fase 1a en 1b samen te voegen. Deze wijziging is geeffectueerd middels een collegebesluit van d.d. 31 augustus 2021. Tevens is de wijziging behandeld middels een raadsmededeling d.d. 21 september 2021.

2. 8 februari 2022 (Collegebesluit):
Op 8 februari 2022 heeft het college besloten een eerste vooropdracht te geven aan Ennatuurlijk tot ontwerp en realisatie van (een deel van) warmtecentrale 1 zodat tijdige warmtelevering voor de nieuwbouwappartementen aan de Rubenstraat en een tijdelijke voorziening voor warmte voor de reeds aangesloten woningen in de Tuinen van Zandweerd wordt voorzien.  

3. 13 april 2022 Ontwerpopdracht fase 1en 2 (Raadsbesluit):
Op 13 april 2022 is door de gemeenteraad ingestemd met het verstrekken van een ontwerpopdracht aan Ennatuurlijk voor het uitontwerpen van fase 1 en fase 2.

4. 7 juni Planning besluitvorming concessie-overeenkomst (Collegebesluit; Raadsmededeling):
Ennattuurlijk is in het uitwerken van haar ontwerpopdracht geconfronteerd met beperkte capaciteit binnen haar eigen organisatie en bij haar onderaannemers. Hierdoor is vertraging opgetreden in de uitvoering van de ontwerpopdracht. Besluitvorming over de concessieverlening en realisatie van fase 1 en 2 wat gepland stond voor het zomerreces is hiermee niet mogelijk gebleken. Besluitvorming door de gemeenteraad hierover wordt nu voorzien eind Q4 2022/begin 2023.  

A. Aanleg infrastructuur Tuinen van Zandweerd:

• NTP heeft zijn werkzaamheden aan het ZLT-net afgerond. Momenteel wordt het systeem opgeleverd.
• Rondom de kaveluitgifte voor de TvZ is de verkoop van het Slim Warmtenet meegenomen.  
• Momenteel zijn 8 contracten gesloten voor aansluiting. De verwachting nu na belrondes is dat ca. 70% van de kavelbouwers zal aansluiten
• Met de vroegbouwers is overeengekomen dat per 1 oktober warmte vanuit het SWZ geleverd zal worden en dat tot die tijd mensen in hun eigen warmtevoorziening voorzien. Hier worden ze voor de periode tussen gewenste datum van levering tot en met 1 oktober in de kosten in tegemoet gekomen.  
• Omdat wegens marktproblemen (chiptekorten) de eerste warmtecentrale per 1 oktober 2022 niet gereed zal zijn, zal per 1-10 gebruik gemaakt worden van een tijdelijke warmtevoorziening tot aan het moment dat de eerste warmtecentrale operationeel is.  

B. Het ontwerp en realisatie van (een deel van) warmtecentrale 1 – Realisatiefase

• Het college heeft akkoord gegeven op het verstrekken van een Vooropdracht aan Ennatuurlijk voor ontwerp en realisatie van (een deel van) warmtecentrale 1 om daarmee:  
  • Tijdelijk warmte te kunnen leveren aan de nieuwbouwwoningen aan de Rubenstraat van Sitchting Eigen Bouw
  • Tijdelijk een warmtevoorziening te hebben om de eerste aan te sluiten woningen in de Tuinen van Zandweerd van warmte te voorzien.
  • Deze gasgestookte oplossing maakt straks onderdeel uit als backup/piekvoorziening van het totaalconcept. Deze voorziening is als een apart collegebesluit voorbereid. (B&W besluit 1-2-2022, vooropdracht warmtevoorziening).
• Ten gevolge van chipproblemen is het niet gelukt de warmtecentrale per 1 oktober operationeel te hebben. Geplande datum is nu februari 2023. Tot die tijd wordt gebruik gemaakt van twee tijdelijke voorzieningen:
  • Een tijdelijke warmtevoorziening voor de Tuinen van Zandweerd
  • Een tijdelijke warmtevoorziening voor de woningen aan de Rubenstraat
• Omdat er formeel nog geen warmteleverancier is zal op basis van een Dienstverleningsovereenkomst met Ennatuurlijk de gemeente via Ennatuurlijk de warmte aan de Afnemers in de Rubenstraat en de Tuinen van Zandweerd leveren. Deze DVO zal per 1 oktober ingaan. In september zal hiertoe een collegebesluit genomen worden.  

C. De aansluiting van de bestaande woningen en de realisatie van de warmtecentrales in Zandweerd De aansluitovereenkomst Verhuurders is bijna klaar en zal in april worden afgerond en ter besluitvorming aan de woningeigenaren worden voorgelegd. Hierin zijn de volgende elementen besproken en overeengekomen:

• Tariefstructuur
• Wijze ban benutten SAH subsidie
• Opstalvoorwaarden
• Woninglijst
• Principes voor PvA 70% ophalen commitment.  

• De werkgroep communicatie is gestart met de strategie tot aansluiting van de huurwoningen. Minimaal 70% van de huurders dient zijn commitment uit te spreken voor aansluiting op het SWZ. Dit vraagt om een integrale aanpak vanuit het projectteam SWZ in nauw overleg met de communicatie-adviseurs van de samenwerkende verhuurders. Hier wordt een Plan van aanpak voor opgesteld wat als bijlage van de aansluitovereenkomst Verhuurders zal worden opgenomen.  

D. Onderhandelingsprocedure/Gecombineerde opdracht fase 1 en fase 2 (actualiteiten):
Samenvatting vanaf voorwaardelijke aanbesteding juni 2021

• Onderhandelingsgesprekken met Ennatuurlijk Q4 2021 met de volgende conclusies:
  • Concensus over technisch concept
  • Financieel een te groot gat om alleen fase 1 aan te bieden
• Onderhandelingen met Ennatuurlijk en Gemeente jan 2022 vanuit een gezamenlijk opgestelde businesscase met de volgende conclusies
  • Combinatie van fase 1 en fase 2 is noodzakelijk voor een sluitende businesscase
  • Engineeren van fase 1 en fase 2 is noodzakelijk voor (1) schepere prijsvorming en (2)reductie van indicatief bepaalde risicobedragen
• Momenteel worden met Ennatuurlijk de volgende sporen uitgewerkt om in Q4 tot een onvoorwaardelijke inschrijving op de aanbesteding te komen:
  • Engineering fase 1 en fase 2: Onderdeel van fase 2 is de keuze voor de ontwikkeling van 1 warmtecentrale. Deze centrale is beoogd te worden gerealiseerd c.q. ontwikkeld op of nabij de huidige Judoschoollocatie. Met de eigenaar zijn de eerste inventariserende gesprekken daarover gestart.  
  • Wijkaanpak/communicatie: in nauw overleg met het wijkteam
  • Businesscaseontwikkeling (mede nav impact tgv materiaal- en energieprijzen): De door het onderhandelingsteam uitgewerkte businesscase zal getoetst worden door een onafhankelijke derde partij (Rebel Group). Op hoofdlijnen is zicht op een sluitende businesscase.
  • Risicobeheersplan: op basis van de combinatie van fase 1 en fase 2 wordt het risicobeheersplan volledig geupdate en als onderdeel van het raadsvoorstel voor verlening van de concessie Q42022/begin 2023 toegevoegd.  
  • Contractontwikkeling: in nauw overleg met het (juridisch) team van corporaties en gemeente
    • Aansluitovereenkomsten;
    • Leveringsovereenkomsten;
    • Effluentovereenkomsten;
    • Concessieovereenkomsten.

Behoeft aandacht

Ten aanzien van Financiën, Risico’s en Planning worden knelpunten onderkend. Mogelijke bijsturing hangt nauw samen met de uitkomsten van afronding van de aanbesteding van de warmteleverancier.  Zie ook mede hiervoor hoofdstuk 2 stand van zaken.

Behoeft aandacht

Nee

De effectuering van de aanbesteding stond gepland voor de zomerperiode van 2022.  
Ennatuurlijk heeft ons laten weten dat de eerder afgegeven planning door hen niet kan worden gehaald. De oorzaak hiervan ligt voornamelijk bij het nijpende tekort aan ontwerpcapaciteit bij Ennatuurlijk en haar onderaannemers in combinatie met de grote schaarste aan materialen en uitvoeringscapaciteit. Hierdoor wordt de mogelijke effectuering van de aanbesteding uitgesteld naar Q4 2022/begin 2023.
Om uiterlijk op 1 oktober 2022 warmte te kunnen leveren aan de nieuwbouw in de Tuinen van Zandweerd en de nieuwbouw aan de Rubensstraat wordt gebruik gemaakt van tijdelijke warmtevoorzieningen en wordt een kortlopende dienstverleningsovereenkomst afgesloten voor de warmtelevering. Voor de levering heeft de gemeente tijdelijk de rol van warmteleverancier maar wordt de dienstverlening die daarvoor nodig is bij Ennatuurlijk ingehuurd. Dit valt binnen de kaders van de ACM-eisen rondom warmtelevering.

Ja

 Zie hierboven

Ja

Op grond van de onderhandelingen met de inschrijvende partij werden in november 2021 grote wijzigingen ten opzichte van de begrote exploitatiekosten gezien. Fase 1 opzichzelfstaand is onrendabel. Op basis daarvan zijn veel verschillende optimalisaties doorgevoerd. De belangrijkste optimalisatie hierbij is het samenvoegen van fase 1 en 2.  
Eind 2022 (Q4) zal in het uit te werken raadsvoorstel de exploitatie van het Slimwarmtenet nader worden uitgewerkt.

Behoeft aandacht

Aan de hand van de huidige stand van zaken is geïnventariseerd welke risico’s (onverwachte gebeurtenissen) er zijn ten aanzien van het realiseren van het slim warmtenet fase 1 (projectdoelstelling). We zien door meerdere oorzaken een verhoogd risico binnen het project ontstaan:

• De zeer slechte marktomstandigheden ten gevolge van materiaalprijsstijgingen (€ >25%)
• De slechte marktomstandigheden t.g.v. weinig aanbieders maar veel vraag. Er is dus zeer beperkte concurrentie waardoor gegadigde een comfortabele onderhandelingspositie heeft.  
• De stijgende gas- en warmteprijzen. De ontwikkelingen van de gasprijzen worden meegenomen in de onderhandelingsessies.

Met behulp van de Risman analyse is de financiële impact van de risico’s ingeschat. Dit op basis van het netto risico wat overblijft na toepassing van de beheersmaatregelen. In de tabel hieronder is het financiële effect van het netto risico opgenomen. Dit aan de hand van de vier hoofdrisico’s welke ook zijn gehanteerd bij het initiele risicobeheerplan van oktober 2020.
In het project wordt verder een generieke post onvoorzien toegepast van 10% op alle te voorziene investeringen. Dit is een gebruikelijk percentage bij dergelijke projecten. Aanvullend op de post onvoorzien is een projectgebonden weerstandsvermogen toegepast gebaseerd op de financiële impact van de risico’s. Deze is als volgt:

•  Aansluitrisico's: €150.000
• Investeringsrisico's: €900.000
• Operationele inkomsten risico's: €20.000
• Operationele kosten risico's: €687.500
• Eindtotaal: €1.757.500

Bij het in opdracht geven van fase 1 hebben zich 2 investeringsrisico’s voorgedaan welke ten laste komen van de risicoreservering. Dit betreft:
Prijsstijgingen warmtecentrale fase 1   € 100.000
Treffen tijdelijke warmtevoorziennig   € 150.000
Totaal               € 250.000

De projectspecifieke risico’s leggen, na aftrek voorgedane risico’s, een beslag op het weerstandsvermogen van ruim  €1,5 mln. Dit beslag zal, bij het zich voordoen van de risico’s, worden gedekt vanuit de gelden verkregen vanuit de Proeftuinsubsidie.
Inmiddels is er door de onderhandelingen ook zicht gekomen op de risico-inschatting van de inschrijvende partij. Deze gaat naast fase 1 ook over fase 2. Samenvattend zien we de volgende aanvullende risico’s:  

• Het niet behalen van de planning
• Het verhogen van de tariefstructuur naar afnemers (verhoging van de BAK)
• Projectgebonden risico’s rondom aanleg, vergunningen etc
• Fluctuaties rondom inkoop van gas en elektra
• Fluctuaties rondom verkoop van warmte en warmtehoeveelheden
• Er worden nu voorinvesteringen gedaan zonder volledig zicht op (1) definitief warmtenet en (2) gezonde exploitatie. Beheersmaatregel: De voorinvestering past budgettair binnen het verstrekte krediet en kan worden gedekt vanuit een toekomstig raadsbesluit voor de realisatie van fase 1 en fase 2. Mocht dat raadsbesluit niet genomen worden bestaat het risico dat de kosten van de vooropdracht moeten worden afgeboekt.   

Deze nieuwe risico’s zullen samen met de hierboven genoemde risico’s nader geïnventariseerd en gekwantificeerd worden en voorzien van beheermaatregelen. Bij de aanstaande besluitvorming over de aanbesteding zal de risicoanalyse als geheel geactualiseerd zijn en betrokken worden bij het raadsvoorstel (q4-2022).  

Kansen: De volgende kansen zijn reeds geïdentificeerd:  

• ISDE: Investeringssubsidie voor onder andere particulieren voor aansluiten op een warmtenet;
• SAH: Subsidie Aardgasvrije Huurwoningen.
• NWN! Nieuwe warme. Een subsidie aanvraag voor financiële bijdrage doorontwikkeling fase 2.

Ja

De begroting ziet toe op de realisatie van slim warmtenet fase 1. De plankosten zijn fors als gevolg van een intensief en verlengd (1 jaar) onderhandelingstraject met Ennatturlijk. Dit dient wel genuanceerd te worden omdat hiermee naast fase 1 ook al werkzaamheden met het oog op fase 2 worden verricht. De overschrijding bij de productie van de hoofdinfrastructuur worden verklaard door de engineeringsopdracht welke ook fase 2 omvat. In het uit te werken raadsvoortel (Q4 2022) zal bijsturing plaatsvinden op de plankosten, installatiewerkzaamheden, uitkoppeling en het leidingnetwerk middels een kredietvoorstel voor fase 1 en 2 gecombineerd (raadsvoorstel).  

Behoeft aandacht

De planning voor het tijdig leveren van warmte aan (1) de woningen in de Tuinen van Zandweerd wordt gehaald. Hier wordt een tijdelijke warmtevoorziening voor ingezet. De planning voor het tijdig leveren van warmte aan (2) de woningen aan de Rubensstraat (nieuwbouw) wordt behaald. Hier wordt eveneens een tijdelijke warmtevoorziening voor ingezet.  
De planning voor de concessieverlening is uitgelopen. Dit is gemotiveerd in een raadsmededeling. Beoogde planning wordt nu Q42022/begin 2023. Onderdeel van de besluitvorming van de concessieverlening is een update van de planning realisatie en exploitatie SWZ voor de komende jaren. Vanuit de huidige inzichten worden daar nu reeds de volgende waarnemingen over gedeeld:

• Planning realisatie fase 1b: 2023/afronding begin 2024
• Planning realisatie fase 2: afhankelijk van ontwikkeling van de wijkwarmtecentrale fase 2. Daarvoor dient een locatieaankoop met aanpassing bestemmingsplanprocedure te worden doorlopen. Die wordt nu reeds voorbereid. Verwachting realisatie fase 2 2024 – 2030.  

Op koers

Samen met de buurt is een buurtplan opgesteld ‘Zandweerd gaat voor minder’. Dit is een aanpalend project aan het SWZ fase 1, maar heeft veel raakvlakken. Het SWZ fase 1 maakt onderdeel uit van het buurtplan en wordt ook verwerkt in het zogenaamde Wijk Uitvoeringsplan dat voor de wijk Zandweerd is opgesteld en vastgesteld. Actuele informatie is te vinden op www.zandweerdstroomt.nl. Momenteel wordt in overleg met het duurzaamheidsteam, het regieteam en Ennatuurlijk een Plan van aanpak wijkbenadering opgesteld wat ook onderdeel zal worden van de besluitvormende stukken rondom de concessieverlening.  

N.v.t.